ایستگاه راه‌آهن مشهد، یکی از بیست شاهکار معماری بعد از جنگ جهانی دوم

پیشینه احداث و بهره‌برداری موفق اولین راه‌آهن در ایران به سال ۱۸۴۸ میلادی از رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی باز می‌گردد و بقایای این مسیر هنوز در مسیر رشت به پیربازار و یک لوکوموتیو بخار در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد. اولین خط آهن ایران، خط آهن تهران به شاه عبدالعظیم حسنی در ری بود که در سال ۱۲۶۱ هجری شمسی مطابق با ۱۸۸۳ میلادی احداث گردید.

یکی از محبوب ترین روش های سفر به مشهد با قطار است. در این مطلب ما ایستگاه راه آهن مشهد را بیشتر به شما معرفی خواهیم کرد.

ایستگاه راه آهن مشهد

ایستگاه راه آهن مشهد، یکی از بیست شاهکار معماری بعد از جنگ جهانی دوم و مجهزترین ایستگاه راه آهن در ایران است. برای آشنایی بیشتر با تاریخچه و معماری این ایستگاه، با زواران همراه باشید.

در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی، عملیات اجرایی خط راه آهن تهران مشهد به طول ۹۲۶ کیلومتر، آغاز گردید و در سال ۱۳۳۵ اولین قطار باری در این محور راه اندازی شد. در تاریخ ۱۲ اردیبهشت ۱۳۳۶ خط تهران مشهد به طور رسمی افتتاح شد.

ایستگاه راه آهن مشهد واقع در ضلع شمالی شهر قدیم مشهد و در فاصله ی ۲ کیلومتری از حرم امام رضا (ع) قرار دارد. ساختمان ایستگاه توسط معمار ایرانی حید غیایی طراحی شده است و ساخت آن توسط معمار ایرانی حید غیایی در ۲۵ شهریور ۱۳۳۴ آغاز و در ۴ آبان ۱۳۴۵ به پایان رسیده است. این ایستگاه به دو ایستگاه باری و مسافری تفکیک شده و دارای ۷ خط قبول و اعزام مسافری و خط مربوط به ایستگاه باری و خطوط تخلیه و بارگیری در محوطه گمرک و خطوط تعمیرات می باشد. ساختمان اصلی ایستگاه مشهد در زمینی به مساحت حدود ۱۲۰۰۰ متر مربع ساخته شده است.

این بنا در بدو ورود، با سقفی معلق و عظیم، به مسافران خوش آمد می‌گوید. سپس با عبور از آرایه‌ای از ستونها، به سالنی مشابه تاق کاخ کسرا (ایوان مدائن) می‌رسیم که بلند مرتبگی سقف آن، عظمتی را در ذهن بیننده ایجاد می‌کند. ساختمان ایستگاه از زاویه دید قطارهای ورودی، به شکل بالهای فروهر می‌باشد. این ساختار، فضایی مطلوب برای انبساط خاطر هر مسافر مضطرب ایجاد کرده‌است.

در سال ۸۸ تعداد مسافرین جابجا شده در ایستگاه ۱۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بوده است. ورود ۳۰ درصد از زائران به مشهد از طریق راه آهن انجام می شود. با توجه به ظرفیت محدود ایستگاه راه آهن مشهد، این ایستگاه حداکثر تا پایان برنامه پنجم توسعه پاسخ گوی نیاز مسافران است، لذا مطالعات احداث پایانه دوم ایستگاه راه آهن مشهد آغاز شده است.

رزرو هتل در مشهد با ترانسفر

بسیاری از مسافران مشهد هنگام رزرو هتل در مشهد تاکید می کنند که هتل حتما ترانسفر داشته باشد زیرا مسیر های شهر مشهد را بلد نیستند. اگر شما هم با مسیرهای شهر مشهد آشنایی کامل را ندارید هنگام تماس با زواران ما را در جریان گذاشته تا بتوانیم هتل همراه با ترانسفر در مشهد را برای شما رزرو کنیم. ترانسفر استقبال هتل به ایستگاه راه آهن مشهد یا فرودگاه مشهد آمده و با آرامش شما را به هتل رزرو شده در مشهد می رساند. به دلیل اهمیت رضایت مسافران مشهد و فراهم کردن آرامش خیال شما عزیزان ما سفر به مشهد با سایت زواران را پیشنهاد می کنیم.

غذاهای سنتی مشهد

هر کدام از شهرهای ایران دارای غذاهای مخصوص خود می باشند. وقتی به شهری سفر می کنید بهتر است غذاهای سنتی آن را امتحان کنید. حتی اگر شده تعداد محدودی از این غذا ها را امتحان کنید. مشهد که به خوراکی و غذاهای خوشمزه و لذیذ معروف است یکی از جاذبه های این شهر نیز همین غذاها هستند. شیشلیک مشهد و شله مشهدی که زبانزد خاص و عام است و هر مسافری حداقل یکبار این غذاها را امتحان کرده است. در این مطلب سعی می کنیم شما را با بعضی از این غذاهای سنتی مشهد و جزییات آنها آشنا کنیم. برای تهیه غذاهای سنتی مشهد می توانید آدرس رستوران هایی که این غذاها را ارائه می دهند از هتل خود در مشهد بپرسید یا از نزدیکانتان که در گذشته به مشهد سفر کرده اند تحقیق کنید. اگر امکان آشپزی در هتل محل اقامت خود در مشهد را دارید نیز می توانید تعدادی از غذاهای سنتی مشهد که روش طبخ بسیار آسانی دارند را بپزید.

شیشلیک مشهد

یکی از لذیذ ترین و البته معروف ترین غذاهای شهر مشهد، شیشلیک است که بیشتر در رستوران های طرقبه و شاندیز مشهد سرو می شوند. این غذای لذیذ که از خانواده کباب ها به شمار می رود از شش تکه گوشت، از راسته گوسفند تهیه می شود و معمولا روی منقل پخته می‌شود. گوجه فرنگی کبابی نیز معمولا در کنار شیشلیک سرو می شود. شیشلیک مشهد از غذاهای گران قیمت به حساب می آید. اما به شدت لذیذ است و می توان ادعا کرد مسافران مشهد قطعا شیشلیک مشهد را میل کرده اند.

شله مشهدی

یکی از غذاهایی که در مشهد اهمیت و طرفداران زیادی دارد، شله می باشد. شله از خانواده آش ها محسوب می شود. شله مشهدی مملو از گوشت ریش شده گوسفند، گاو و گوساله بوده که در کنار حبوباتی چون نخود و لوبیا و همچنین ادویه جات تند و معطر، به آن طعم و مزه ای خاص می بخشد. می‌توان برای خوشمزه و مقوی‌تر شدن، مقداری مغز قلم گاو به آن اضافه کرد. به دلیل اینکه پخت شله بسیار پر زحمت است، معمولا در خانه‌ها پخته نمی‌شود و همیشه در حجم زیاد و در مناسبت‌های خاص (مخصوصا محرم) و توسط آشپز مخصوص خود تهیه می‌شود. و بعنوان نذری بین مردم مشهد توزیع می شود. شله برای مشهدی‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است تا جاییکه مردم مشهد عشق به شله را یکی از نشانه‌های هویت مشهدی می‌دانند! شله مشهدی به عنوان میراث معنوی خراسان رضوی و همچنین به عنوان نخستین غذای محلی کشور در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است. برای تزیین شله مشهد و بعنوان یک چاشنی روی شله را معمولا با قیمه تزیین می کنند. اگر در محرم و صفر به مشهد سفر می کنید فرصت امتحان کردن شله مشهد را از دست ندهید.

دیگچه مشهد

دیگچه یک نوع دسر به حساب می آید که از دسرهای سنتی و قدیمی شهر مشهد می باشد. ترکیبات اصلی این دسر شامل برنج، شیر، شکر، کره، هل، زعفران و گلاب می‌شود. دیگچه در مشهد را به ویژه در ماه‌های محرم و صفر و در مراسم‌های مذهبی خاص به عنوان نذری طبخ و بین مردم پخش می‌کنند. دیگچه مشهد دو نوع زعفرانی و ساده دارد. ته دیگ این دسر معطر و شیرین طرفداران بسیار زیادی دارد.

اشکنه کشک مشهد

این غذا که  از غذاهای اصیل و قدیمی خراسان است دارای اسامی متنوعی نظیر: اشکنه قوروت،  کله جوش،  قروتی می باشد. غذایی مقوی و خوشمزه است. می توان گفت این غذا شبیه آبگوشت است که نان را در آن تلیت کرده و می خورند. اشکنه کشک مشهد با استفاده از کشک ساییده شده، روغن و پیاز داغ تهیه می شود. درون این غذا که به آن کله جوش نیز گفته می شود مملو از مغز گردو کوبیده شده است که ارزش غذایی آن را دوچندان می کند. روش پخت این غذا بسیار آسان است. با این حال رستوران هایی که این غذای اصیل مشهد را طبخ کنند بسیار اندک است. می توانید از هتلی که در مشهد رزرو کرده اید آدرس رستورانی که غذاهای سنتی مشهد را با کیفیت بالا ارائه می دهند بپرسید.

کوکو شیرین مشهد

یکی از غذاهای مشهد که طعمی لذیذ و دلنشین دارد، کوکو شیرین است. کوکو شیرین در مشهد به عنوان پیش غذا و دسر استفاده می شود. مواد اولیه کوکو شیرین از سیب زمینی، تخم مرغ، زعفران و آرد ذرت تهیه شده و شباهت زیادی به کوکو سیب زمینی دارد. این غذا هم بصورت سرد و هم بصورت گرم سرو می شود که سرد آن طرفداران بیشتری دارد. مزه اصلی کوکو شیرین مشهد به شیره ای است که بر روی آن ریخته شده و طعم شیرین و خاصی را به آن می بخشد. شیره ای که از ترکیب شکر، آب، گلاب و زعفران تهیه شده و وقتی به کوکویی که کمی سرد شده اضافه می شود، آن را تبدیل به یکی از خوشمزه ترین غذاها و دسرها می کند. همیشه در سفر به ویژه اگر مدت زمان اقامت شما در مشهد زیاد باشد از غذاهای آماده و رستوران ها خسته می شوید و تمایل دارید غذاهای خانگی میل کنید. این فرصت برای کسانیکه اتاق های آشپزخانه دار هتل در مشهد را رزرو می کنند به راحتی مهیا می باشد.

سفری همراه با آرامش و ارزان به مشهد با کمک سایت زواران

مشهد مقدس یکی از بزرگترین شهرهای ایران و از مهم ترین شهرهای توریستی کشورمان است. سفر به مشهد مقدس، آرزوی همه شیعیان جهان است . ما ایرانیان که جای خود داریم و ارادت خاصی به ثامن الحجج، امام رضا(ع) داشته و داریم. همه ما وقتی سخن از حرم امام رضا به میان می آید، به یاد آرامش و حال و هوای خاص حرم مطهر در مشهد می افتیم و تصمیم می گیریم که در اولین فرصت به مشهد سفر کنیم.

سایت زواران

برای سفری به یاد ماندنی به مشهد، نیاز به مشورت و مقایسه قیمت هتل ها و روش های حمل و نقل به مشهد، داریم که امروزه بهترین گزینه، اینترنت می باشد. ما می توانیم، سفری همراه با آرامش و ارزان با کمک سایت زواران را تجربه کنیم.

وب سایت زواران با توجه به دغدغه همیشگی زائرین حرم مطهر امام هشتم (ع) و مسافرین مشهد مقدس برای اقامتی آسوده و مقرون به صرفه در این شهر زیبا شروع به فعالیت نمود. هدف کلیه فعالیتهای زواران فراهم آوردن سفری همراه با آرامش و ارزان برای زائرین محترم می باشد. این وب سایت با همکاری گروه هتل های سطح شهر مقدس مشهد توانسه سیستم رزرواسیون آنلاین جهت پذیرش مسافران گرامی فراهم آورد. مسافران با انتخاب زمان حضور و تاریخ ورود و خروج می توانند از گروه هتل های منتخب زواران جهت اقامت در شهر مشهد بهره ببرند. امکان انتخاب هتل ها با توجه به امکانات هتل و موقعیت جغرافیایی از جهت نزدیکی به حرم مطهر و یا سایر پارامتر های مهم در طی اقامت من جمله قیمت هتل در رزرواسیون آنلاین زواران گنجانده شده است. همچنین مسافرین محترم مشهد می توانند از روی نقشه شهر مشهد موقعیت هتل انتخابی خود را مشاهده کنند. برای مدت اقامت میهمانان گرامی حداکثر تخفیف ممکن لحاظ شده تا باعث رضایت خاطر مسافران عزیز گردد. می توان گفت رزرو هتل در مشهد از طریق سایت زواران مطمئن ترین، بهترین و مناسب ترین روش رزرو هتل در مشهد می باشد.

اکنون شما با خودتان می گویید چرا من سایت زواران را انتخاب کنم؟ با ارائه تایید رزرو هتل (واچر) دریافتی از سایت زواران به شرکت های گردشگری و توریستی طرف قرارداد زواران می توانید از تخفیفات ویژه و خدمات اختصاصی مشترکین زواران بهره بگیرید. همچنین وب سایت زواران مزین به نماد اعتماد الکترونیک از وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران می باشد، که این موضوع اطمینان خاطری برای همه هموطنان عزیز و دوستدار اهل بیت است، زیرا می توانند با خیال راحت و آسوده، پرداخت خود را نیز انجام دهند.

آشنایی با جاذبه های گردشگری مشهد قبل از سفر به مشهد

 تصمیم اول تعداد کثیری از هموطنان عزیزمان، برای سفر سالیانه و گذراندن تعطیلاتشان، سفر به شهر زیارتی، سیاحتی مشهد است. خیلی از ما چندین بار به مشهد سفر کرده ایم، اما خیلی ها برای اولین بار است که قصد دارند به مشهد بروند، لذا توصیه ما، آشنایی با جاذبه های گردشگری مشهد قبل از سفر به این شهر است، زیرا بدین وسیله می توانیم، با برنامه ریزی به مشهد سفر کنیم و مدیریت زمان را در سفر به مشهد به نحو احسن انجام دهیم. جهت آشنایی با این جاذبه ها به ادامه مطلب توجه کنید.

حرم امام رضا (ع) در مشهد

حرم امام رضا (ع) در مرکز شهر مشهد، استان خراسان رضوی، ایران، مدفن علی بن موسی‌الرضا (ع) است که نزد مسلمانان شیعه به‌عنوان «حرم» گرامی داشته می‌شود و مقدس است. بسیاری از مسافران که به عشق زیارت امام رضا (ع) به مشهد سفر می کنند برای زیارت آسان تر حرم مطهر هتل های اطراف حرم را رزرو می کنند.

از بناهای پیوسته برجسته‌ی حرم، مسجد بالاسر (مدفن امام رضا) ( ۴۲۵ ق/۱۰۳۳ م) و مسجد جامع گوهرشاد (ساخته ۸۲۱ ق/ ۱۴۱۸ م) است. حرم امام رضا در مشهد مجموعه‌ای است با کانون آرامگاه هشتمین امام شیعیان، علی بن موسی‌الرضا که دیگر مسجدها، آرامگاه‌ها، رواق‌ها، صحن‌ها، کتابخانه و موزه‌ها را دربرمی‌گیرد. بزرگ‌ترین مسجد جهان در اندازه (۲۵۰ هزار مترمربع) و دومین مسجد بزرگ جهان در گنجایش (۵۰۰ هزار نفر) شمرده می‌شود.

آرامگاه فردوسی مشهد

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است. ساختمان فعلی آرامگاه فردوسی و موزه توس که الهام گرفته از شیوه معماری هخامنشی، به ویژه آرامگاه کوروش بود به دستور انجمن آثار ملی در سال ۱۳۴۳ آغاز و با نظارت مهندس هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۷ به انجام رسید. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون‌ها و سرستون‌ها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی است.

کوهسنگی مشهد

پارک کوهسنگی دومین پارک بزرگ (بعد از پارک ملت) مشهد است. این پارک در جنوب غربی مشهد و در انتهای خیابان کوهسنگی قرار گرفته است. پارک کوهسنگی در حاشیه کوه‌هایی مرتفع ایجاد شده و از قدیمی‌ترین روستاهای مشهد است. شاه عباس صفوی در سن ۱۶ سالگی در این روستا تاج‌گذاری کرد. پارک کوه سنگی مشهد از میان تفریحگاه‌های شهر مشهد از قدمت و شهرت بیشتری برخوردار است و یکی از زیباترین پارک‌های ساخته شده در مشهد و ایران است.

باغ نادری مشهد

آرامگاه نادر شاه افشار بنایی است که به یادبود نادرشاه در شهر مشهد ساخته شده است. قوام السلطنه در اواخر عهد قاجار (۱۲۹۶ خورشیدی) در محل یكی از مقابر ویران‌شده نادری، آرامگاه جدیدی برای وی ساخت و استخوان‌های او را از تهران به مقبره مزبور در مشهد انتقال داد. نادرشاه افشار، فاتح دهلی در هنگام حیات خود دستور به ساخت آرامگاهی کوچک در بالای خیابان مشهد داد. این آرامگاه کوچک در سال ۱۱۴۵ هجری قمری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام رضا در مشهد از خشت و گل ساخته شد. مقبره كنونی نادرشاه واقع در ضلع شمال غربی چهارراه شهدا (نادری سابق) است. باغ نادری مشهد به دلیل نزدیکی به حرم مطهر امام رضا به هتل های نزدیک حرم که محل اقامت مسافران زیادی می باشد نیز هست و با خیال راحت می توانید در باغ نادری مشهد تفریح کنید.

بازار رضا مشهد

بازار رضای مشهد در دوران پهلوی دوم محمدرضا شاه ودر سال ۱۳۵۵ توسط آرشیتکت معروف مهندس داریوش بوربور طراحی، و زیر نظر او ظرف یازده ماه بصورت فرس ماژر در مشهد ساخته شد. با توجه به حجم زیاد توریست‌ها و زائران شهر مشهد، تجارت در این شهر از گذشته رونق فراوانی داشته‌است. از جمله مراکز تجاری شهر مشهد، می‌توان به بازار رضا مشهد اشاره کرد. این بازار یکی از مهم‌ترین مراکز خرید زائرین و گردشگران مشهد به‌شمار می‌آید. مجتمع بازار رضا مشهد در نزدیکی مجموعه اماکن رضوی، در ضلع شرقی خیابان امام رضا واقع شده و با ساختار سنتی و مغازه‌های متعدد، محل خرید و فروش و تجارت زائران و مسافران و مجاوران (اهالی مشهد) است. این بازار در دو طبقه احداث شده‌است، در طبقه دوم آن کارگاه‌های کوچک صنایع دستی، طلاکاری، انگشترسازی، فیروزه تراشی و گلدوزی ایجاد شده‌است. خرید سوغات مشهد از این بازار بزرگ در مشهد مورد استقبال مسافران مشهد به ویژه کسانیکه هتل نزدیک حرم رزرو کرده اند می باشد.

تاریخچه ضریح های حرم مطهر امام رضا(ع)

هر سال تعداد کثیری از مسافرین از اقصی نقاط ایران و جهان پا به مشهد می گذارند که هدف اول اکثر آنها بازدید و زیارت از حرم مطهر و مقدس امام رضا است. فضای معنوی و زیبا و دلنشین حرم، باعث طراوت روح و ایجاد حال و هوای معنوی دلچسبی در مشهد می شود که حتی با دیدن فیلم و عکس حرم هم انسان به آن حال و هوا می رود. رزرو هتل نزدیک حرم و اقامت در این هتل ها حال معنوی شما در مشهد را دو چندان می کند.

حرم مطهر امام رضا در مشهد فقط یک مکان زیارتی و مذهبی نیست بلکه یک مکان با قدمت تاریخی فوق العاده است. در ادامه شما را با تاریخچه ضریح های حرم مطهر امام رضا در مشهد آشنا می کنیم.

مشهد که در ابتدا روستای کوچکی بود، در خاک توس و در دهکده سناباد بنا شد. این مکان با دفن هارون الرشید در آن اهمیت یافت و به «بقعه هارونیه» شهرت یافت. پس از دفن هارون، به دستور مأمون آرامگاهی به سبک معماری خراسانی در اطراف قبر ساخته می شود. امام رضا (ع) پیش از سفر به مرو، این مکان را به عنوان محل دفن خود به همراهانش نشان داد. پس از شهادت امام در توس، پیکر او را در همین بقعه به خاک سپردند و نام آنجا به «مشهدالرضا» تغییر کرد. تا زمان ظهور سربداران، قبر هارون الرشید در پایین قبر امام قابل رؤیت بود، اما سربداران صورت قبر هارون را محو کردند.

پس از شهادت امام، او را در قسمت بالای قبر هارون الرشید دفن کردند. این بقعه در دوران سامانیان، دیالمه و غزنویان بارها مورد تعمیر و افزودن تزیینات قرار گرفت، اما نخستین گنبد بر روی حرم امام رضا در دوران حکومت سلطان سنجر سلجوقی بر فراز قبر ایشان نصب شد.

دوران تیموریان از دوره های درخشان معماری حرم امام رضا است. در آن دوران به دستور همسر شاهرخ تیموری، مسجد گوهرشاد، یکی از زیباترین و معروف ترین مساجد اسلام، توسط هنرمندان و معماران ایرانی در سمت قبله حرم و صحن جنوبی آن ساخته شد. از دیگر تحولات حرم در این دوره می توان به توسعه صحن عتیق، احداث ایوان شمالی و اطاق ها، غرفه ها، سردرها، و ایوانهای شرقی و غربی آن، ایجاد رواق توحیدخانه و نیز گنبد الله وردی خان اشاره کرد.

در دوران قاجاریه هم به حرم امام رضا (ع) توجه ویژه ای شده و سومین ضریح در دوران حکومت فتحعلی شاه ساخته شد. بنای صحن آزادی مربوط به این دوره است. در این عهد، ایوان غربی صحن آزادی به طلا آراسته و به ایوان ناصری معروف شد. در همین دوران، کاشی کاری و تزیینات صحن آزادی انجام شد. علاوه بر این، در سال 1275 هجری قمری، قائم مقام نوری اقدام به آینه کاری روضه منوره کرد و در همین دوره بود که رواق های توحیدخانه، دارالحفاظ و دارالسیاره نیز آینه کاری شدند. در دوران پهلوی دوم نیز تعمیراتی در حرم انجام شد، اما بخش بزرگی از توسعه حرم امام رضا (ع)، پس از پیروزی انقلاب صورت گرفت.

اولین ضریح در حرم امام رضا که از جنس چوب و طلا بود در زمان شاه تهماسب صفوی و در سال 957 هجری قمری نصب شد که بر روی کتیبه های آن سوره «هل اتی» به خط ثلث نوشته شده بود. دومین ضریح از جنس فولاد مرصع بود که در سال 1160 به دستور شاهرخ میرزا نوه نادر شاه افشار ساخته و نصب شد. این ضریح تا به امروز در حرم نگه داری می شود. سومین ضریح حرم امام رضا (ع) در سال 1238 هجری قمری و در زمان فتحعلی شاه قاجار از جنس فولاد ساخته و بر روی ضریح دوم نصب شد. چهارمین ضریح توسط حاج محمدتقی ذوفن اصفهانی و با استفاده از مصالحی چون نقره، طلا، آهن، مفرغ و چوب گردو ساخته از جنس طلا و نقره در سال 1338 شمسی به جای آن نصب شد.

پنجمین ضریح حرم امام رضا (ع) در مشهد پس از یک برگزاری یک مسابقه هنری بین هنرمندان ایرانی انتخاب شد. طرح انتخاب شده از محمود فرشچیان، هنرمند و مینیاتوریست ایرانی بود. در این ضریح علاوه بر توجه به مبانی هنر اصیل ایران اسلامی، نمادهایی از معماری دوره های پیشین را نیز دیده می شود. ساخت این ضریح از سال 1372 تا 1379 طول کشید و آن را از فولاد و چوب گردو ساختند. در چهار جهت آن 14 محراب به نشان چهارده معصوم که همگی به یک محراب بزرگ تر که آن نیز به کلمه «الله» ختم می شود، قرار دارد.

قدمگاه نیشابور

قدمگاه نیشابور مهم ترین جاذبه مذهبی این شهر است که به دلیل اهمیت ویژه ای که دارد مسافران زیادی را نیز پذیرا می شود. به دلیل نزدیکی نیشابور به مشهد مقدس و مسافت کوتاه آن که حدود 118 کیلومتر می باشد و با ماشین حدود یک ساعت و نیم طول می کشد، بسیاری از مسافرانی که به مشهد می آیند به دلایل مختلف به نیشابور نیز میروند که یکی از دلایل آنها بی شک قدمگاه است. 

البته جذابیت قدمگاه تنها به دلیل تقدس مذهبی‌ نیست، بلکه اساسا در جایی سرسبز و خوش آب و هوا و در میان باغی بزرگ با درختان کهنسال قرار گرفته است و از این گذشته بقعه قدمگاه خود یک مکان تاریخی و حائز اهمیت است.

قدمگاه

احترام به جای پای بزرگان همواره در طول تاریخ مورد توجه ادیان مختلف بوده است. قدمگاه، در لغت به معنای جای قدم و جای نهادن قدم است. در فرهنگ اسلامی، قدمگاه به مکانی گفته می‌شود که پای پیامبر، امام و یا قدیس دیگری به آن‌جا رسیده باشد و یا گمان رود که اثر پایی که در سنگ و مانند آن دیده می‌شود جای پای پیامبر و یا امامی است. مهم‌ترین قدمگاه معتبری که در جهان اسلام وجود دارد، مقام حضرت ابراهیم(ع) در مسجد الحرام است که به صراحت در قرآن کریم به آن اشاره شده است. 

باغ قدمگاه نیشابور

باغ قدمگاه نیشابور از سمت جنوب توسط خیابانی شمالی – جنوبی، به جاده نیشابور – مشهد اتصال می‌یابد که از نیشابور حدود ۲۴ کیلومتر و از مشهد حدود ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد.

در روایات آمده که امام رضا(ع) در طول سفر خود از مدینه به مرو، در ایران از شهرهایی عبور کردند که شهر نیشابور یکی از آنها بود. آن حضرت در این مکان توقف کرده و چون خواستند با خاک تیمم کنند، آبی جاری پدید آمد و تاکنون همچنان جاری و پرآب است و به میمنت آن را چشمه حضرتی می‎نامند. به برکت وجود این چشمه و آبادانی این منطقه در اینجا کاروانسرا، آب‌انبار، حمام و مکان‎هایی جهت اطراق زائران و مسافران در حاشیه خیابان شکل گرفته است.

وجه تسمیه قدمگاه، با توجه به سنگی سیاه است که جای دو پا بر روی آن نقش بسته‌است و با نام قدمگاه امام رضا معروف گردیده‌است.

تاریخچه قدمگاه نیشابور

شکل اصلی کنونی باغ در دوران صفوی در قرن یازدهم و به دستور شاه عباس صفوی ساخته شد. و به دلیل محبوبیت این مکان کاروانسرا، آب‌ انبار، حمام و مکان‎هایی جهت اسکان زائران و مسافران در اطراف آن بنا شد. بنایی که به دستور شاه عباس ساخته شد ساختمانی بود دوطبقه به شکل هشت گوش با گنبدی فیروزه‌ای رنگ  و چهار ایوان که بعد از 60 سال توسط زلزله ای تخریب می شود که بعدها شاه سلیمان صفوی آن را مرمت می کند و اکنون نیز شکل سابق خود را حفظ کرده است.

جالب است بدانید که این بنا در دل باغی سرسبز و بزرگ است که مساحتی بالغ بر یک هکتار دارد و پوشیده از درخت های کاج، چنار، گردو و توت می باشد. شکل کنونی باغ در دوران صفویه طراحی شده است و بعد ها در دوران ناصرالدین شاه توجه بیشتری به این باغ شد. کوشک هشت ضلعی، در مرکز باغ قرار دارد. در ضلع شرقی بقعه نیز چهار طاقی کوچکی قرار دارد که از چشمه‎ای جوشان حفاظت می‎کند.

نخستین گنبد حرم امام رضا (ع)

شهر مشهد که به دلیل اینکه امام رضا(ع) در این شهر به دست مامون به شهادت رسید، به نام مشهد یعنی محل شهادت نام گذاری شد. آرامگاه امام رضا (ع) در مشهد به دلیل برخورداری از متنوع‌ترین و زیباترین عناصر معماری ایرانی اسلامی سالیانه میلیون ها زائر را به مشهد می کشاند. تاریخچه ی بنا شدن این حرم به زمان پس از شهادت امام رضا (ع) بر می گردد. طی مدت چند هزار سال و ساخت بناهای مختلف در کنار آرامگاه امام، حرم مطهر به وسعت بی نظیر کنونی خود رسیده و چندین بار هم در ادوار مختلف مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است. پیشینه حرم امام رضا(ع) را قبلا در سایت زواران بررسی کردیم و در ادامه این مطلب نیز می خوانید که نخستین گنبد حرم امام رضا (ع) توسط چه کسی ساخته و چگونه به شکل امروزی درآمد.

مشهد که در ابتدا روستای کوچکی بود، در خاک توس و در دهکده سناباد بنا شد. این مکان با دفن هارون الرشید در آن اهمیت یافت و به «بقعه هارونیه» شهرت یافت. پس از دفن هارون، به دستور مأمون آرامگاهی به سبک معماری خراسانی در اطراف قبر ساخته می‌شود.

امام رضا (ع) پیش از سفر به مرو، این مکان را به عنوان محل دفن خود به همراهانش نشان داد. پس از شهادت امام در توس، پیکر او را در همین بقعه به خاک سپردند و نام آنجا به «مشهدالرضا» تغییر کرد. تا زمان ظهور سربداران، قبر هارون‌الرشید در پایین قبر امام قابل رؤیت بود، اما سربداران صورت قبر هارون را محو کردند.

پس از شهادت امام، او را در قسمت بالای قبر هارون‌الرشید دفن کردند. این بقعه در دوران سامانیان، دیالمه و غزنویان بارها مورد تعمیر و افزودن تزیینات قرار گرفت، اما نخستین گنبد بر روی حرم امام رضا در دوران حکومت سلطان سنجر سلجوقی بر فراز قبر ایشان نصب شد. جنس این گنبد از کاشی و دارای مقرنس‌های آیینه‌کاری شده بود که تا به امروز هم به جا مانده است. سلطان محمد خوارزمشاه نیز از کسانی بود که حرم را با مرغوب‌ترین کاشی‌های آن زمان تزیین کرد و دستور داد دو محراب به حرم اضافه کنند. مناره گنبد در دوره غزنویان و به دستور ابن معتز حاکم شیراز بنا شد. طبق اسناد به جا مانده از مورخان دوره‌های مختلف، حرم امام رضا (ع) از معدود بناهایی بود که در حمله مغولان به ایران تخریب نشد و تنها آسیب‌های جزئی به آن وارد شد. مغولان با اینکه با حمله به خراسان، شهر را غارت کرده و مردم را به قتل رساندند، اما پس از غارت اموال حرم، به بنای اصلی آن آسیبی نرساندند. آسیب‌های جزئی حاصل از حمله مغول بعدها در دوره‌های مختلف ترمیم شد.

این گنبد بارها مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفت. گنبد حرم از آجر ساخته شده، و سپس روی آن را با الواح مسی، که روکشی از طلا دارد پوشانده‎اند. تذهیب این گنبد برای آخرین بار در سال ۱۰۱۰ تا ۱۰۱۶، در زمان شاه عباس صورت گرفته، و به طوری که از گفته‎های محققان برمی‎آید، رویه و سطح این گنبد پیش از آن کاشی‎کاری بوده است. گنبد طلای حرم امام رضا (ع) دارای دو پوشش در سقف حرم و بالای آن است. پوشش سقف که به صورت مقعر و مقرنس است به نام «قبه» شناخته می‌شود. کتیبه‌هایی که در اطراف گنبد وجود دارند که از نکات جالب آن اشاره به ماجرای پیاده رفتن شاه عباس صفوی از اصفهان به مشهد است که به خط ثلث توسط علیرضا عباسی نوشته شده است.

با ایوان های حرم امام رضا آشنا شوید

حرم مطهر امام رضا (ع) یکی از شاهکار های معماری تاریخ اسلام است که این معماری فوق العاده، شکوه و زیبایی خاصی به آرامگاه امام رضا(ع) داده است. حرم اما رضا اکنون در مرکز شهر مشهد واقع شده است و وسعت حرم در طول سالها از ۱۲ هزار مترمربع در گذشته به یک میلیون متر مربع در حال حاضر رسیده‌ است که باعث شده این حرم یکی از بزرگترین اماکن مذهبی جهان شمرده شود. در کانون این حرم، آرامگاه ثامن الحجج قرار دارد و توسط مسجد بالاسر، مسجد گوهرشاد، آرامگاه‌ها، ایوان ها، رواق‌ها، صحن‌ها، کتابخانه و موزه‌های متعدد احاطه شده است. اگر علاقمند هستید با ایوان های حرم امام رضا آشنا شوید، حتما مطلب زیر از سایت زواران را مطالعه فرمایید.

چهار ایوان معروف در صحن انقلاب اسلامی قرار گرفته که به ترتیب به نام های ایوان عباسی در شمال صحن ،ایوان طلای نادری در جنوب ، ایوان نقاره خانه در مشرق و ایوان ساعت در مغرب می باشند. ساختمان معروف نقاره خانه در ایوان نقاره خانه واقع شده است که نقاره نوازی از بالای همین ایوان برگزار می گردد و در ایوان ساعت نیز همان طور که از نام آن مشخص است، یک ساعت بزرگ قرار داده شده که زمان نشان می دهد. این ایوان ها همچون سایر بخش های دیگر حرم با بهترین مصالح ساختمانی و هنر معماری اسلامی بنا شده اند و در حال حاظرو با وجود گذشت بیش از چند قرن همچنان محکم و استوار می باشند.

در صحن آزادی به مانند صحن انقلاب چهار ایوان با نام های ایوان طلا (در غرب)، ایوان باب الحکمه (در شمال)، ایوان ساعت (در جنوب) و ایوان باب السلام (در شرق) واقع شده است. گفته می شود ساعت بزرگی که در ایوان ساعت قرار گرفته است را مظفرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۷۸ اهدا کرده است که تا قبل از ۱۳۳۶ هجری شمسی بر روی ایوان صحن انقلاب قرار گرفته بود.اما ایوان طلا در میان دیگر ایوان ها شهرت بیشتری را دارد که ارتفاع آن به بیش از ۲۰ متر می رسد.

در صحن جمهوری اسلامی، به مانند صحن های دیگر حرم، چهار ایوان و به سبک معماری اسلامی به نام های ایوان طلا یا باب الولایه (ایوان شرقی)، باب العلم (ایوان شمالی)، باب الغدیر (ایوان غربی) و باب الشهاده (ایوان جنوبی) واقع شده است.

در اطراف و در بخش جنوبی شرقی و غربی صحن جامع رضوی نیز سه ایوان و سردر بزرگ ساخته شده است که در طرفین هر ایوان دو گلدسته طلا کاری شده با بیش از ۳۰ متر ارتفاع واقع شده که از ویژگی های منحصر به فرد این صحن است.

در مورد گنبد خشتی مشهد بیشتر بدانید

با گذر از هر کوی و برزن شهر مشهد متوجه می شویم که پا به محلی با قدمت چند هزار ساله نهاده ایم. مشهد مقدس شهری غنی از لحاظ تاریخی است که تعداد کثیری از آثار تاریخی مختلف را در خود و یا شهرهای اطراف خود جای داده است. از حرم مطهر امام رضا (ع) که یکی از شاهکارهای معماری اسلامی در عصر حاضر است بگیر تا آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی، آرامگاه نادر شاه افشار ، گنید خشتی و ... . شاید اسم گنبد خشتی به عنوان یکی از آثار تاریخی مشهد کمتر به گوش شما خورده باشد. اگر علاقمند هستید، در مورد گنبد خشتی مشهد بیشتر بدانید، چند دقیقه ای با سایت زواران باشید.

بنای تاریخی مذهبی گنبد خشتی واقع در شهر مشهد، مزار سلطان محمد از نوه های امام موسی بن جعفر (ع) می باشد که با هجده واسطه به حضرت سجاد (ع) می رسد. البته برخی نقل کرده اند که وی امامزاده نبوده و فقط یکی از اطباء سپاه در زمان هارون الرشید بوده که در راه مرو در گذشته و در این نقطه ( شهر تاریخی نوغان ) ، دفن شده است. اجداد وی بسیار متعالی و اشخاص ذی نفوذی بوده اند به گونه ای که در سده پنجم تا نهم هجری، اداره اصلی حرم امام رضا (ع) را به عهده داشتند ، به همین علت نام آن‌ها بر روی اغلب اشیای تاریخی آستان قدس رضوی مانند کاشی های سنجری، سنگاب خوارزمشاهی و در مسجد بالا سر ، کتیبه شده است .

بنا بر شواهد، معماری گنبد خشتی مربوط به دوره تیموری است و در دوران صفوی و قاجار این بنا بازسازی و تزیین و نقاشی های آن انجام پذیرفته است. قدمت این بنا حدود ۶۰۰ سال تخمین زده شده است.گرچه بنیان اولیه این بنا مربوط به دوران تیموری است ، اما گنبد خشتی و بقعه آن در دوران شاه عباس از خشت ساده، بدون کاشی کاری و بدون گلدسته ساخته شده است. این بقعه از نظر معماری مشتمل بر دو بخش مهم پیوسته‌ است که شامل فضای زیر گنبد به صورت چهار شاه نشین و هشت ورودی می باشد. به دلیل برخورداری از گنبدی خشتی، این مکان به این نام معروف شده است. سبک ساختمان ، به بناهای دوره تیموری شبیه بوده و ساقه گنبد چندی پیش به کاشی و سوره توحید مزین شد ، اما پس از آن آجر پوش گردید.

برای ورود به مقبره که از سطح زمین پایین تر است باید از دالانی مسقف و به ارتفاع چهار متر عبور نمود. طول دالان ۴.۷ متر بوده که به محوطه ضریح ختم می شود، که این محوطه ۹.۵ در ۷ متر با سقفی بلند و به ارتفاع ۱۲ متر وسعت دارد. طول ضریح ۲ متر، عرض ۱.۸ متر و ارتفاع آن ۲.۷ متر بوده و از آهن ساخته شده است. سلطان محمد از سادات معروف مشهد به شمار می آمد. بر روی سنگ مزار او نوشته شده: مرتضی، اعظم سلطان النقباء، غیاث الدنیا والدین، امیر سلطان محمد بن سلطان النقباء بدرالمله والدین طاهر… و در انتها تاریخ وفاتش که در ماه رمضان سال ۸۳۲ هجری قمری بوده ، آمده است.

این بنا دارای دو کتیبه قرآنی است که مزین به آیاتی از سوره ملک و واقعه می‌باشند که یکی نمای چهار طاق و دیگری گنبد را از داخل دور می‌زند و گردش زیبایی از اسلیمی طلایی رنگ آنها را در بر گرفته است که در بخش‌های تخریب شده بازسازی شده‌اند. مرمت اساسی این گنبد توسط مرمت کاران سازمان میراث فرهنگی از سال ۱۳۷۸ هجری شمسی تا سال ۱۳۸۰ هجری شمسی اتمام پذیرفت تا در اختیار بازدید کنندگان و زائران و مردم قرار بگیرد.

این بنای تاریخی در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۵۶ به شماره ۶۱۶ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. دسترسی به گنبد خشتی، از طریق خیابان طبرسی، نرسیده به میدان طبرسی، بازارچه احسان، کوچه خشتی امکان پذیر است. از آنجایی که این مکان در نزدیکی حرم مطهر امام رضا (ع) واقع شده است ، مسافران مشهد ، در سفرهای سیاحتی و زیارتی خود ، حتما زیارت و بازدید از این امامزاده را در برنامه سفر خود قرار می دهند .

آشنایی با صحن های حرم مطهر امام رضا(ع)

مشهد، شهر امام رضا (ع) است که برکت وجود حرم مطهر ایشان در این شهر، به مشهد رونق فراوانی بخشیده است. حرم مطهر در مرکز شهر مشهد پایتخت خراسان رضوی واقع شده است. حرم زیبا و با شکوه امام رضا تشکیل شده از بناهای مختلفی است که در مرکز همه آنها آرامگاه ثامن الحجج قراردارد و توسط صحن ها، رواق ها، مساجد، چندین موزه و کتابخانه احاطه شده و مجموعه همه موارد نام برده شده، حرم مطهر را تشکیل داده است.

در این میان فضاهای باز بسیاری در اطراف مرقد مطهر وجود دارد که دسترسی به مکان های مختلف حرم را میسر می سازد که به این فضاها صحن گفته می شود. حرم مطهر امام رضا 9 صحن دارد. جهت آشنایی بیشتر با صحن های حرم امام رضا(ع) لطفا ادامه مطلب سایت زواران را مطالعه فرمایید.

 صحن انقلاب حرم امام رضا (ع)

این صحن اولین، قدیمی ترین و باشکوه ترین صحن از صحن های حرم امام رضا (ع) است که در دوران سلطان حسین بایقرا و با همت امیر علی شیر نوایی در سال ۸۷۵ هجری قمری و در شمال مرقد حضرت رضا (ع) ساخته شد. به پنجره فولاد امام رضا (ع) که از فولاد و برنز ساخته شده است در قسمت جنوبی همین صحن واقع شده است، پنجره بزرگی که از داخل آن روضه منوره حضرت قابل مشاهده است چهار ایوان معروف در این صحن قرار گرفته که به ترتیب به نام های ایوان عباسی در شمال صحن ،ایوان طلای نادری در جنوب ،ایوان نقاره خانه در مشرق و ایوان ساعت در مغرب می باشند. ساختمان معروف نقاره خانه در ایوان نقاره خانه واقع شده است که نقاره نوازی از بالای همین ایوان برگزار می گردد و در ایوان ساعت نیز همان طور که از نام آن مشخص است، یک ساعت بزرگ قرار داده شده که زمان نشان می دهد.

صحن آزادی حرم امام رضا(ع)

یکی از زیباترین صحن های حرم امام رضا (ع) و نام دیگر آن به ویژه از زبان قدیمی ها صحن نو می باشد، در قسمت شرقی حرم مطهر واقع شده است. این صحن که در پایین پای حضرت است در سال ۱۲۳۳ هجری قمری و به فرمان فتحعلی شاه قاجار و با ۴۳۳۵ متر مربع مساحت ساخته شد که طلاکاری آن نیز در سال ۱۲۸۲ هجری قمری و به دستور ناصرالدین شاه قاجار انجام شد. این صحن به مانند صحن انقلاب دارای چهار ایوان با نام های ایوان طلا (در غرب)، ایوان باب الحکمه (در شمال)، ایوان ساعت (در جنوب) و ایوان باب السلام (در شرق) قرار گرفته اند. گفته می شود ساعت بزرگی که در ایوان ساعت قرار گرفته است را مظفرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۷۸ اهدا کرده است که تا قبل از ۱۳۳۶ هجری شمسی بر روی ایوان صحن انقلاب قرار گرفته بود.اما ایوان طلا در میان دیگر ایوان ها شهرت بیشتری را دارد که ارتفاع آن به بیش از ۲۰ متر می رسد.

صحن جمهوری حرم امام رضا (ع)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی، صحن جمهوری در حرم مطهر رضوی ساخته شد که در غرب روضه منوره واقع شده است. مساحت این صحن با احتساب زیرزمین آن، ۱۹۰۶۵ متر، مساحت فضای باز صحن نیز حدوداً ۷۳۰۲ متر مربع و فضای غرفه‌‌های صحن حدود ۴۶۲۲ متر مربع است. سقاخانه ای زیبا و هست ضلعی در وسط صحن جمهوری اسلامی قرار دارد که جزو اولین مکان هایی در ایران میباشد که از سیستم الکترونیکی برای بخش آبخوری خود استفاده نموده است. در قسمتی از این صحن ساعت آفتابی ای واقع شده است که در تمام فصول، ظهر شرعی را نمایش می دهد.

صحن قدس حرم امام رضا (ع)

این صحن نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ساخته شده است، در قسمت جنوبی حرم و بعد از مسجد تاریخی گوهرشاد قرار گرفته است. در وسط صحن قدس سقاخانه‌ای زیبا باه شکل بیت‌المقدس که ابعاد آن یک هشتم ابعاد اصلى قدس میباشد ،ساخته شده که گنبد آن از طلا بوده و داخل آن منبع آبى با شصت هزار لیتر گنجایش آب قرار گرفته است. صحن قدس به عنوان کوچکترین صحن در حرم با مساحت ۲۵۱۰ متر مربع و ۱۲۷۰۰ متر مربع زیر بنا در طبقات می باشد.

صحن هدایت حرم امام رضا (ع)

با مساحتی تقریبا ۱۴۴۰ مترمربع دارد که در شمال شرقی حرم مطهر قرار گرفته است. از سمت شمال شرقی به بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مدرسه علمیه و سردر طبرسی، از جنوب غربی به دانشگاه علوم اسلامی رضوی و بست شیخ طبرسی و مهمانسرای حضرت و از سمت جنوب و جنوب شرقی به ساختمان اداری دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مقبره پیرپالاندوز و سردر نواب صفوی متصل است.

صحن جامع رضوی حرم امام رضا

بزرگترین صحن از صحن های حرم امام رضا (ع) با مساحتی بیش از ۱۱۷۰۰۰ مترمربع و یکی از جدیدترین آنها می باشد که آن هم پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در جنوب روضه منوره ساخته شده است. می توان گفت این صحن نیز یکی از بزرگترین صحن های اماکن مقدس جهان نیز می باشد، این صحن می تواند ۷۰۰۰۰ نمازگزار را در خود جای دهد، جالب است بدانید مسجد جامع هندوستان که یکی از بزرگترین مساجد جهان است قادر است ۲۵۰۰۰ نمازگزار را در خود جای دهد.

صحن کوثر حرم امام رضا (ع)

قسمت شمال شرقی صحن جامع رضوی قرار گرفته و زیربنایی بیش از ۱۵۲۶۶ متر مربع و مساحت ۱۰۲۶۸ متر مربع دارد. صحن کوثر از شمال شرقی، به سردر نواب صفوی منتهی می‌شود، در ضلع غربی آن، رواق جدید و بسیار زیبای امام خمینی (ره) و صحن آزادی قرار دارد. نمای این صحن ، سنگ، آجر و کاشی معرق است. زائرین برای وارد شدن به این صحن کوثر از خیابان شهید نواب صفوی، صحن هدایت و صحن جامع رضوی می توانند راه یابند.

صحن غدیر حرم امام رضا (ع)

قرینه صحن کوثر نسبت به صحن جامع رضوی است بصورتی که در ضلع شمال غربی صحن جامع رضوی و تقریبا با مساحتی حدود ۱۴۵۰۰ متر مربع در جنوب غربی اماکن متبرکه قرار گرفته است و مساحت آن ۹۰۹۲ متر مربع و مساحت غرفه‌‌های آن ۵۳۲۲ است.

بناى با شكوه مقبره خواجه ربيع مشهد

شهر مقدس مشهد از قدیم الایام، به علت دارا بودن تعداد بسیار زیادی از آثار تاریخی و مذهبی کشور، مقصد اول سفر زائرین و گردشگران متعددی بوده است. امروزه هم تعداد کثیری از هموطنان و گردشگران خارجی روزانه به این شهر زیبا سفر می کنند تا بتوانند از این جاذبه های متعدد و جذاب بازدید کنند. مشهد شهری غنی از لحاظ تاریخی و فرهنگی است که بناهای تاریخی بسیاری را در خود جای داده است. شاید مهم ترین این بناها حرم مطهر امام هشتم شیعیان، ثامن الحجج، امام رضا (ع) است که در مرکز شهر واقع شده است. در جای جای این شهر بناهای تاریخی متعددی وجود دارد که یکی از این بناها، بنای با شكوه مقبره خواجه ربيع است. در ادامه این مطلب از سایت زواران بیشتر با این مقبره باشکوه آشنا می شویم.

آرامگاه با شکوه خواجه ربیع در شمال غربی مشهد و در انتهای خیابان خواجه ربیع واقع شده است. این بنا توسط شاه عباس صفوی و به سفارش شیخ بهایی در اویل قرن یازده هجری قمری ساخته شده است. اساس بنای فعلی مقبره خواجه ربیع، همان است که در سال های ۱۰۲۶ تا ۱۰۳۱ هجری قمری به امر شاه عباس و با سرپرستی یکی از سادات رضوی مشهد به نام میرزا افلغ احداث شده است.

آرامگاه خواجه ربیع یکی از مکانهای زیبا، دیدنی و متبرک است که در باغی وسیع بر کناره کشف رود قرار دارد و به همین دلیل همه وقت مورد توجه و مراجعه اهالی مشهد و زائران و مسافرانی است که به مشهد می آیند. با توجه به زمان درگذشت خواجه، وی از زمره قدیمی ترین رجال مدفون در پیرامون شهر کنونی مشهد است. مدفن او طی چهارده قرن گذشته همواره محلی محترم و زیارتگاه عموم مسلمانان بوده است.

حسین آباد خواجه ربیع ، نام روستایی است که باغ آرامگاه خواجه در آن قرار گرفته و از جمله موقوفات مزار خواجه می‌باشد. اداره باغ و مزار خواجه ربیع در قرن اخیر بر عهده آستان قدس رضوی است. باغ خواجه ربیع یکی از قبرستان های مهم شهر مشهد نیز می باشد.

طرح آرامگاه در نمای بیرونی هشت ضلعی و در درون ، چهار ایوانی است. از انتهای ایوان های اضلاع بزرگ ، راهروهایی به درون باز شده اند. بالای بنای خواجه ربیع ، گنبد فیروزه ای رنگ قرار گرفته است که ارتفاع آن تا کف ۱۸ متر می باشد. گنبد بنا پوشیده از کاشی های زیبای فیروزه ای و درون بنا هم مزین به نقاشی های طلایی رنگ است. از میان دیوار و پشت ایوان هاى چهارگانه اصلى، چهار ورودى وجود دارد که به شاه نشین ها راه دارند.

نام خواجه ربیع در تاریخ، ربیع بن خثیم اسدی ثوری کوفی است. او از طایفه بنی‌اسد و ساکن کوفه، از هشت زاهد نامی صدر اسلام و همچنین از اصحاب پیغمبر اسلام و نیز از سرداران سپاه حضرت علی (ع) بوده است. وی در نیمه دوم قرن اول هجری قمری از عربستان به خراسان مهاجرت کرد و در این ناحیه اقامت گزید و در نهایت در سال ۶۱ تا ۶۳ در نوغان وفات یافت. خواجه در اوایل خلافت حضرت علی (ع) امارت ری را داشته و در جنگ صفین نیز یاور حضرت علی (ع) بوده است. روبروی ورودی باغ خواجه ربیع، آب انباری وجود دارد که ساخت آن به ام کلثوم و به کوشش میرزا صدرالدین و به دوره شاه سلیمان صفوی نسبت داده شده است. آقا محمد صادق، مستاجر موقوفه بقعه خواجه ربیع، آن را از درآمد خود تعمیر کرده است.

نکته قابل توجه درباره خواجه ربیع این است که نقل شده ، بنای معروف تاج محل هندوستان که یکی از عجایب هفت گانه جهان بوده ، با الهام از این مقبره ساخته شده است. خواجه ربیع ، طی چهارده قرن گذشته همواره محلی شناخته شده و زیارتگاه مسلمانان ، اعم از شیعه و سنی بوده است. این آرامگاه در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ثبت ۱۴۲ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بهترین زمان سفر به مشهد در مناسبات مذهبی

مشهد مقدس به برکت وجود حرم مطهر امام رضا(ع) همه روزه میزبان مسافران زیادی می باشد اما در ایام و مناسبت های خاص مذهبی این شهر حال و هوای دیگری دارد و بی شک زیارت حرم امام رضا در این ایام نیز برایتان دلچسب تر خواهد بود. اگر امکان این را ندارید که زیاد به مشهد سفر کنید به شما پیشنهاد می دهیم در این مناسبت ها و ایام خاص به مشهد بیایید تا از جو معنوی شهر نیز استفاده کافی را ببرید. هرچند در این مناسبت های خاص قیمت تورها، بلیت ها و هتل ها افزایش میابد با این حال نمی توان از لذت سفر در این ایام چشم پوشی کرد. در این مقاله از سایت زواران مهم ترین مناسبت های مذهبی برای سفر به مشهد را بررسی می کنیم.

ماه رمضان

ماه رمضان، خود یک ماه ویژه و معنوی می باشد. حرم امام رضا(ع) نیز در ماه رمضان حال و هوای معنوی خاصی دارد. در ماه رمضان تلاوت قرآن کریم در چندین نوبت برگزار می‌شود، سخنرانی‌های مذهبی، مدیحه سرایی، جلسات تفسیر قرآن، نمازهای جماعت در صحن های حرم امام رضا (ع) و ... در این ماه لذت زیارت حرم امام رضا در ماه رمضان را دو چندان می کند.

به دلیل این فضای معنوی در ماه رمضان، مشهد و حرم امام رضا در ماه رمضان به خصوص در شب های قدر بسیار شلوغ است که این شلوغی نیز برایتان دلچسب می شود. در این ماه همچنین مراسم های افطاری در حرم امام رضا برگزار می شود و با دعوتنامه از افراد برای حضور در این میهمانی دعوت می شود. کسانی  که این کارت دعوتنامه را دریافت کرده‌اند، می‌توانند در مراسم افطاری شرکت کنند. علاوه بر این در این ماه مهمانسرای حضرت نیز هر شب پذیرای ۳۰ هزار نفر از زائران گرامی حرم امام رضا می‌باشد و فیش غذا در فرودگاه، ایستگاه راه‌آهن و پایانه‌های مسافربری توزیع می‌شود.

شهادت و ولادت امام رضا(ع)

دهه کرامت و روز ولادت امام رضا(ع) نیز از بهترین ایام سال برای سفر به مشهد مقدس است. در این ایام چراغانی ها و گل های زیبا به همراه آذین های خاص در حرم و اطراف آن جلوه زیبایی را به شهر می بخشد. مراسم سرودخوانی و شعرخوانی در حرم نیز شور و هیجان خاصی به فضای معنوی حرم می دهد.

مراسم سوگواری شهادت امام رضا در حرم آن حضرت نیز جو معنوی خاصی را برایتان بوجود خواهد آورد. یکی از مراسم‌های جالبی که در این روز در مشهد برگزار می‌شود، آئین دیرینه حمل تابوت نمادین امام رضا (ع) توسط عده‌ای از بانوان شهر است که با حضور ده‌ها هزار نفر از عاشقان امام رضا برگزار می‌شود. تجمع دسته های عزاداری در اطراف حرم نیز زیبایی خاص خود را دارد.

ماه محرم و صفر

اگر امکان سفر به کربلا را در این ماه های عزیز ندارید. بهترین مکان برای سفر معنوی سفر به مشهد مقدس می باشد. سفر به مشهد مخصوصا در روزهای تاسوعا و عاشورا می تواند سفر خاطره انگیزی از مشهد و محرم برایتان به یادگار گذارد. در شب عاشورا مراسمی تحت‌عنوان خطبه‌ خوانی در حرم برگزار می‌شود که در این مراسم خدام حرم در حالی که شمع در دست دارند، در اطراف صحن انقلاب می‌چرخند و عزاداری می‌کنند. مراسم شام غریبان نیز یکی دیگر از مراسم‌ های دیرینه‌ای است که هر ساله در شام روز عاشورا برگزار می‌شود. در این مراسم تعدادی از خدام در حالی که شمع در دست دارند، از چهارراه شهدا به سمت حرم مطهر حرکت می‌کنند و پس از رسیدن به ورودی حرم با قرائت صلوات خاصه حضرت رضا، شهادت امام حسین (ع)  را به ایشان تسلیت می‌‌گویند و همگی در صحن جمهوری اسلامی گرد هم جمع می‌شوند. دسته های عزاداری که هر روز به سمت حرم روانه می شوند نیز شکوه حرم در این ایام را دوچندان می کند.

جشن نیمه شعبان

اگر در دسته افرادی هستید که اعیاد را برای سفر انتخاب می کنید از عیدهای بزرگی که حرم در آن زیباتر و دلچسب تر از همیشه ست، جشن نیمه شعبان است. حرم در نیمه شعبان با چراغانی ها، ریسه بندی، گل ها و تزیینات ویژه چهره ای شاد به خود می گیرد. از مراسم های نیمه شعبان در حرم امام رضا می توان به تلاوت قرآن، دعای کمیل، قرائت مناجات شعبانیه، مداحی ذاکران اهل بیت(ع) و... اشاره کرد.

قدمت تاریخی حرم امام رضا (ع)

تعداد زیادی از هموطنان داخل و خارج از ایران، معمولا سالیانه حداقل یک بار را به مشهد سفر و به زیارت از حرم امام رضا می روند. حرم امام رضا(ع) پس از سال ها بازسازی و گسترش، به شکل امروزی در آمده است. قدمت تاریخی حرم امام رضا (ع) بسیار زیاد است و این خود جذابیت این حرم را دو چندان می کند. پس با سایت زواران همراه باشید تا این قدمت و پیشینه تاریخی حرم را بررسی کنیم.

واژه مشهد به معنی محل شهادت است و در عرف و اصطلاح سده سوم هجری قمری ، بر قبور ائمه واولیاء و رجال  اطلاق می‌شده‌است، چنان که در آن زمان، "مشهد مرغاب" در فارس ، و "مشهد میهنه" آرامگاه ابو سعید ابوالخیر و "مشهد توس" یا "مشهد رضوی" در خراسان، وجود داشته‌است.

علی بن موسی الرضا پس از قتل به دست مامون عباسی  در سال ۲۰۲ هـ. ق، در آرامگاه هارونی سناباد به خاک سپرده شد و از آن پس "سناباد نوغان" به نام "مشهدالرضا" خوانده شد و به مرور زمان بر پهنه آن، به ویژه در زمان شاه تهماسب صفوی افزوده گشته و مردم توس به مشهد کوچ داده شدند. که در مقاله ای مجزا و مفصل پیشینه نام مشهد را بررسی کردیم.

مجموعه حرم امام رضا (ع) از نظر مساحت بزرگترین مسجد و از لحاظ جمعیت دومین در جهان است. از جمله فضاهای مرتبط این مجموعه مسجد گوهرشاد، موزه، دو کتابخانه، چهار مدرسه علوم دینی، گورستان، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سالن غذاخوری برای زائران، رواق‌های وسیع برای نمازگزاران و چندین ساختمان دیگر می باشد. حرم اما رضا (ع) به تنهایی محوطه‌ای به مساحت ۲۶۷۰۷۹ متر مربع را پوشش می‌دهد و در مجموع که شامل هفت صحن می شود، مساحت آن به ۵۹۸۶۵۷ متر مربع می رسد.

 اولین بنای آرامگاه همان بقعه هارون الرشید بوده است که توسط مأمون عباسی بنا شده است که بقیه بنای حرم بر روی آن ساخته شده است از این تاریخ به بعد تا دوره دیلمیان نشانه ای از تجدید یا مرمت حرم در دست نمی باشد سبکتکین (387 ـ 366 هـ ق ) پادشاه متعصب غزنوی حرم مطهر را ویران و زیارت آن را ممنوع کرد پس از آن عمید الدوله فایق در تکمیل بقعه و آبادانی مشهد کوشید. در سال 400 هـ ق ابوبکرشهمرد به دستور سلطان محمود غزنوی بنای بقعه بار دیگر بازسازی کرد با توجه به سنگ نوشته قبر امام رضا(ع) به نظر می رسد بنای حرم در سال 516 هـ ق تجدید یا تعمیر شده است . بنای بقعه به سال 548 هـ ق آسیب فراوان دید. در روزگار سلجوقیان شرف الدین ابوطاهر قمی پس از مرمت بنا گنبدی کاشی کاری شده را بر روی قبه حرم بنا کرد و مناره ای را کنار آن ساخت در دوره خوارزمشاهیان (612 هـ ق ) روضه رضوی مورد توجه قرار گرفت که کتیبه هایی از آن زمان در حرم موجود می باشد. در زمان چنگیز بقعه دچار ویرانی شد . در زمان غازان خان و سپس سلطان محمد خدابنده الجایتو در تعمیر و تزئین حرم مطهر کوشید . در قرن هشتم بنای حرم عبارت بوده است از : حرم ، مسجد بالاسر و چند بنای کوچک متصل به ضلع شمالی و یک مدرسه ( به تصریح ابن بتوته جهانگرد معروف ) . در زمان شاهرخ تیموری و همسرش گوهرشاد حرم مطهر توسعه قابل توجهی پیدا کرد . در این دوره سال 821 هـ ق نخستین مسجد جامع شهر مشهد با نام مسجد گوهرشاد در سمت قبله حرم مطهر بر پا شد سپس بنای «دارالحفاظ» «مسجد فرق الذکر» « دارالسیاده » و سر انجام « تحویل خانه» یا خزانه بر پا شد .

در طول قرن های مختلف , رجال کشورهای اسلامی , حکام و امرای خراسان , مردان با اخلاص و علاقه مند به مقام شامخ ولایت و امامت با صرف مبالغی در تجدید عظمت آن کوشیده اند , ضمن تزئین آن با ایجاد بناها و به جای گذاشتن آثاری این مکان شریف را مملو از جلوه های کهن هنری دوران گذشته نموده , نفایس تاریخی و شاهکارهای هنری شان را مخلصانه به این جایگاه رفیع عرضه دارند

صنایع دستی مشهد

یکی از سوغات های شهر مشهد صنایع دستی آن است که امروزه متاسفانه تحت تاثیر سایر محصولات و سوغاتی های مشهد نظیر زعفران، زرشک و ... قرار گرفته و شاهد این هستیم که کمتر از آن استقبال می شود و اگر بخواهیم مقایسه کنیم گردشگران و مسافران خارجی بیشتر علاقه مند به خرید این صنایع دستی های زیبا نسبت به مسافران داخلی می باشند. با این حال مشهد قطب صنایع دستی می باشد و نباید این قضیه را نادیده بگیرید. در این مقاله از سایت زواران بخشی از هنر های صنایع دستی مشهد که می توانید به عنوان سوغاتی برای دوستان و اقوام ببرید را معرفی می کنیم.

فرش مشهد

هرچند نمیتوان تاریخ دقیقی را در خصوص آغاز قالیبافی در استان خراسان رضوی، تخمین زد با این حال می توان ادعا کرد قالی بافی در مشهد حدود پنج سده قدمت دارد. از مهم ترین مراکز قالی بافی استان خراسان رضوی مشهد ، کاشمر ، نیشابور، سبزوار را می‌توان نام برد. زیبا ترین و باکیفیت ترین فرش های دستبافت را می توانید در مشهد ببینید و آن را بعنوان یک یادگاری ارزشمند و زیبا خریداری کنید.  استفاده از پشم های مرغوب ، رنگهای گیاهی و... از قابلیت های برجسته فرش مشهد است.

گلیم بافی مشهد

اگرچه پیشینه هنر گلیم بافی به دوران تاریخی و قبل اسلام می‌رسد اما در طول دوران اسلامی ذوق و سلیقه کویرنشینان، روستايیان و بومیان موجب بروز خلاقیت‌های هنری و شکوفايی آن با الهام از طبیعت پیرامون بوده است. امروزه زنان روستایی اوقاتی از زندگی روزمره خود را به بافت گلیم اختصاص می‌دهند. معمولا تار آن پنبه و پشم وگاهی نخ ابریشم و پود آن از نخهای پشمی و کرک و ابریشم به صورت رنگی استفاده می شود. گلیم هیچ پرزی ندارد. مشهد، شیروان و قوچان مراکز بافت گلیم در استان خراسان می باشند.

پوستین دوزی در مشهد

در میان صنایع دستی مشهد یکی از مهم ترین آنها پوستین دوزی و نقش اندازی روی آن است که از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. در ایران از پوست گوسفند (شامل حداقل بیست نوع مختلف) و سایر حیوانات حلال گوشت برای دوختن پوستین استفاده می‌شود. ولی سایر حیوانات پوستشان به منظور تولید خز بکار می‌رود نظیر: سگ آبی،انواع روباه، خرگوش، سمور، راسو، گربه و... . محصولاتی مانند: پالتو، کفش های رو فرشی، کیف ، جلیقه ، کلاه و شال گردن و... با هنر پوستین دوزی تولید می شوند که در کارگاه های خیاطی، یا با چرخ آنها را می دوزند و یا دست دوز هستند. مسلما کالاهایی که دست دوز هستند هم ارزش بیشتری دارند و هم کیفیت بالاتری دارند.برای تزئین پوستین نیز از هنر سوزن دوزی و یا رنگ آمیزی استفاده می کنند.

در گذشته بسیاری از پوستین دوزها در محله نوغان دورهم جمع میشدند که اصلیت آنها کابلی بوده و ساکن مشهد بودند. امروزه پوستین دوزی از هنرهای مردم شاندیز محسوب می شود.

فیروزه تراشی مشهد

هنر فیروزه تراشی از جمله هنرهایی با قدمت چند هزار ساله در خراسان رضوی است. مشهد مقدس به دلیل نزدیکی به نیشابور از گذشته محل تراش و عرضه فیروزه بوده و تراش فیروزه در ایران همچون فیروزه اش مرغوب ترین نوع تراش در دنیا محسوب می شود. زیور آلات ساخته شده با نگین فیروزه امروزه جزو سوغاتی های بسیار مهم و معروف شهر مشهد میباشد که زایرین و مسافران مشهد به شهر های خود می برند. محصولات فیروزه طبق کیفیت و رنگ نام‌های مختلفی دارند که ازجمله مرغوب‌ترین آن‌ها سنگ فیروزه هایی ست که دارای رنگ آبی روشن باشد. خراسان معدن با کیفییت ترین سنگ فیروزه در جهان می باشد. فعالیت 300 کارگاه تراش فیروزه در خراسان رضوی که مقام نخست را در کشور دارند.

ارغوان بافی مشهد

ارغوان بافی نوعی هنری دستی و بومی در استان خراسان است که از به هم تنیده شدن تار و پود ترکه های نازک حاصل از درختچه های ارغوان درست می شود. ترکه های ارغوان، از گیاهی طبیعی و خودرو در دره های منطقه مایان طرقبه به دست می آید. برداشت ترکه های ارغوان معمولاً در اواسط بهار آغاز و تا اواخر پاییز ادامه دارد. در زیر نمونه درختچه ارغوان را می بینید.

پس از جمع آوری ترکه ها آنها را در محیطی خیس و نم دار خوابانده و آماده کار می نمایند و با بافتن ترکه های ارغوان به یکدیگر، سبدها و اقلام تزیینی را تولید و به بازار فروش عرضه می کنند. شاید ارغوان بافی نوعی سبد بافی به نظر برسد اما حاصل دست ارغوان بافان بسیار مستحکمتر از انواع سبد است. شست و شوی آن با آب و شوینده های معمولی امکان پذیر است و صدمه ای به آن وارد نمی کند، اما رطوبت مداوم ممکن است از دوام آن بکاهد ضمن این که آتش باعث سوختن و از بین رفتن آن می شود. از تولیدات ارغوان بافی بیشتر به عنوان جای نان، آبکش برای برنج، شستن سبزی و میوه، سبد میوه و گل استفاده می شود.

گردشگران خارجی در مشهد به کجاها می روند؟

شهر مشهد سالانه میزبان میلیون ها زائر و گردشگر است که برای زیارت از حرم اما رضا(ع) و بازدید از جاذبه های توریستی مشهد الرضا، به این شهر سفر می کنند. علاوه بر هموطنان عزیزمان، سفر گردشگران خارجی به این شهر، رشد چشم گیری داشته است. گردشگران خارجی را فقط اعراب یا دیگر مسلمانان تشکیل نمی دهند، بلکه مسافرین بسیاری از اروپا و آسیا به این شهر سفر میکنند تا از جاذبه های گردشگری مشهد بازدید کنند.که در مقالات گذشته آمار توریست های مشهد را بررسی کردیم.

شاید این سوال همانند ما برای شما هم پیش بیاید که گردشگران خارجی در مشهد به کجاها می روند؟ در این مقاله سایت زواران بیشترین مکان هایی که توسط توریست های خارجی بازدید می شود را معرفی می کنیم.

براساس آمار ۵ ماهه اول امسال ۱۶ میلیون و ۵۲۶ هزار و ۵۳۴ نفر گردشگر داخلی و ۷۳۰ هزار گردشگر خارجی به استان وارد شده اند که به نسبت مدت مشابه سال قبل ۱۴ درصد افزایش داشته است. همچنین به طور میانگین از ابتدای امسال تاکنون روزانه 500 تا 600 روادید برای گردشگران خارجی در مشهد صادر می شود که در مقایسه با سال 96 افزایش 100 درصدی دارد. به عنوان مثال روز دوم شهریور جاری 510 مورد روادید برای گردشگران 11 کشور و در روز سوم همین ماه برای 490 نفر از 9 کشور جهان در فرودگاه مشهد روادید صادر شد.

پس از زیارت، گردشگری غذا و مراکز خرید مورد توجه زائران عرب زبان در مشهد است، در حالی که گردشگران غیر عرب زبان از خرید صنایع دستی و بازدید از اماکن تاریخی و مذهبی همچون حرم مطهر رضوی، هارونیه، بقعه توس و جاده ابریشم استقبال می‌کنند. در سال‌های اخیر احداث اماکن تفریحی جدید مانند پارک‌های آبی، پیست اسکی شیرآباد، مجتمع تفریحی چالیدره و بهره‌برداری از مراکز تجاری بزرگ در مشهد تاحدی این مشکل را برطرف کرده است که البته با توجه به ظرفیت گسترده گردشگری مشهد، این میزان کافی نیست.

بیشترین بازدید خارجی ها پس از حرم مطهر رضوی را موارد زیر تشکیل می دهند:

• آرامگاه نادرشاه افشار ( باغ نادری )
• آرامگاه ابوالقاسم فردوسی در شهر توس
• هارونیه
• حمام مهدی قلی بیک
• مسجد گوهرشاد
• گنبد خشتی
• برج رادکان
• میل اخنجان (اخنگان)
• ساختمان مصلای مشهد
• مدرسه عباسقلی خان
• چهار طاقی چلاغد
• مقبره میرزا محمد جعفر رضوی
• مقبره میرزا ابراهیم رضوی
• دهکده ییلاقی شاندیز
• ییلاق طرقبه
• موزه های حرم مطهر رضوی
• بازارهای قدمی شهر به ویژه بازار دیدنی رضا و .....

آشنایی با تعدادی از مشاهیر مدفون در حرم مطهر امام رضا(ع)

بسیاری از کسانیکه به حرم مطهر امام رضا(ع) می روند، پس از زیارت امام رضا(ع) به مدفن علما و مشاهیری که در حرم دفن شده اند نیز می روند. تعداد این افراد بسیار زیاد است و معرفی تمام آنها در یک مقاله نمیگنجد اما معرفی سه نفر از مشهورترین این علما در این مقاله سایت زواران خالی از لطف نیست تا شما هم در سفر خود به مشهد مقدس و تشرف به حرم مطهر به زیارت این افراد نیز بروید.

شیخ محمد بن حسن حر عاملی

محمد بن حسن بن علی بن محمد بن حسین که معروف به شیخ حُرّ عاملی می باشد از برجسته‌ترین علمای شیعه در قرن یازدهم هجری به شمار می‌آید. او یکی از چهره‌های بزرگی است که مذهب شیعه را با روایات اهل بیت(ع) بیش از پیش غنی ساخت و دارای تألیفاتی ارزنده و شخصیتی مورد احترام نزد علمای شیعه است. شیخ حر عاملی تألیفات ارزشمند و گرانبهایی را از خود برجای گذاشت که از اصلی ترین و معروف ترین های آن می توان به وسائل الشیعه اشاره نمود.

شیخ حُر عاملی از ذوق شعری بالایی نیز برخوردار بود. او اشعار فراوانی در مدح و ستایش اهل بیت سروده است و دیوانی دارد که شامل ۲۰۰۰۰ بیت شعر است. و اشعار او نیز دارای اهمیت و ارزش های ادبی بسیار زیادی می باشد.

شیخ حر عاملی در چهل سالگی برای زیارت عتبات عالیات به عراق رفت و از آن جا برای زیارت امام رضا(ع) عازم مشهد شد. و چون مشهد را مکان مناسبی برای زندگی دید، در آنجا ماندگار شد.

شیخ حر عاملی در ۲۱ رمضان ۱۱۰۴ق در سن ۷۱ سالگی در مشهد درگذشت و در ایوان یکی از حجره‌های حرم امام رضا(ع) که اکنون در صحن انقلاب قرار دارد به خاک سپرده شد.

محمد بهاء الدین عاملی معروف به شیخ بهایی

بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی فقیه، عارف، منجم، ریاضیدان، شاعر، ادیب، مورخ و دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری ست که مهارت وی در ریاضی و معماری و مهندسی معروف بوده. در حدود ۹۵ کتاب و رساله از او در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی و هنر و فیزیک بر جای مانده‌است. از آثار او به جامع عباسی که از شاخص ترین آثار شیخ بهایی است، الزبده فی الاصول،  اربعین و... می توان اشاره کرد. شیخ بهایی آثار برجسته‌ای به نثر و نظم نیز پدید آورده‌ است که علاوه بر فارسی و عربی، شامل ترکی هم می‌شده‌است. اشعار فارسی او عمدتاً شامل مثنویات، غزلیات و رباعیات است.

وی هنگام ورود به ایران سیزده ساله بود و در سال ۱۰۰۰ خورشیدی در اصفهان درگذشت و بنابر وصیت خودش پیکر او را به مشهد بردند و در کنار آرامگاه علی‌بن موسی‌الرضا جنب موزه آستان قدس به خاک سپردند. امروزه آرامگاه وی بین مسجد گوهرشاد و صحن آزادی و رواق امام خمینی در رواقی که به یاد او نامگذاری شده قرار دارد.

شیخ حسنعلی اصفهانی معروف به نخودکی

شیخ حسنعلی اصفهانی که به دلیل سکونت در سال های پایانی عمر در روستایی بنام نخودک در نزدیکی مشهد، مشهور به شیخ حسنعلی نخودکی بود  فقیه، فیلسوف و از عرفا و اخلاقیون بزرگ شیعه در قرن چهاردهم هجری است. شیخ نخودکی همچنین دارای قدرت‌های ماورائی از جمله طی‌الارض، آگاهی از غیب، چشم برزخی،‌ دم مسیحایی و... بود. که این قدرت‌های الهی را با تهجد، توکل، شب‌زنده‌داری، خواندن نماز اول وقت و انس با قرآن به دست آورده بود.

آثار نخودکی را فرزند وی، مقدادی اصفهانی در کتابی به نام نشان از بی نشانها در دو مجلد به چاپ رسانده است. نخودکی کتابهای ارشاد البیان و اسرار نامه عطار نیشابوری را تصحیح و در 1355 و 1356 در تهران به چاپ رساند. او همچنین کتاب ترجمه الصلاة، اثر ملا محسن فیض کاشانی، را به همراه تأویلاتی از خویش درباره نماز چاپ کرد. او گاهی شعر نیز می سرود.

  شیخ نخودکی در ۱۷ شعبان ۱۳۲۱ شمسی از دنیا رفت و طبق وصیتی که کرده بود،‌ در صحن عتیق روبروی ایوان طلا در حرم مطهر رضوی تدفین شد.

باغ نادری، آرامگاه نادر شاه افشار در مشهد

شهر مشهد، به دلیل اینکه شهری با قدمت بسیار زیادی می باشد، دارای آثار تاریخی و آرامگاه های متعدد شخصیت های برجسته تاریخ نیز هست. از جمله مهم ترین آنها می توان به آرامگاه فردوسی و آرامگاه نادرشاه افشار اشاره نمود. که در مطالب گذشته آرامگاه فردوسی مشهد را معرفی کردیم و در این مطلب سایت زواران نیز باغ نادری یا همان آرامگاه نادر شاه افشار را معرفی می کنیم. اگر قصد زیارت از حرم امام رضا(ع) را دارید و همچنین می خواهید گشت و گذاری در مکان های تاریخی نیز داشته باشید، حتما از باغ نادری، آرامگاه نادر شاه افشار در مشهد بازدید کنید.

باغ موزه نادری یا همان آرامگاه نادر شاه افشار ، بنایی است که به یادبود نادر شاه افشار در ضلع شمال غربی چهار راه شهدا شهر مشهد قرار دارد. آرامگاه نادرشاه پس از حرم مطهر امام رضا (ع)، جزء مهم ترین اماکن گردشگری و تاریخی داخل مشهد مقدس می باشد. این بنا در میان باغی به مساحت ۱۴۴۰۰ مترمربع ساخته شده و ساختمان این آرامگاه نیز به شکل خیمه و چادر عشایری احداث گردیده است. علاوه بر این، مقبره نادرشاه افشار دارای سکویی دوازده پله ای و محل گور نیز سکویی در کنار قبر می باشد که مجسمه نادرشاه افشار را در حالی که بر اسبی سوار است به همراه سه تن دیگر نمایش می دهد. طراحی این مجسمه بسیار زیبا، توسط مجسمه سازی ایرانی به نام استاد ابوالحسن صدیقی صورت گرفته و پایه ریزی آن در کارخانه بروتی در کشور ایتالیا انجام شده است.

این بنا در سال ۱۳۳۸ شمسی توسط مهندس هوشنگ سیحون طراحی و از درآمد حاصل از عوارضی که از زائرین شهر مشهد دریافت شد، ساخته و سپس در سال ۱۳۴۲ افتتاح گردید. باغ نادری ، شامل دو تالار، اتاق آرامگاه، ایوان ها، موزه، پایه مجسمه و نیز دفتر امضای بازدیدکنندگان می باشد. دو تالار این بنا در مجاورت یکدیگر بوده که یکی از این تالارها موزه اسلحه مربوط به دوره های مختلف تاریخ ایران و دیگری موزه اسلحه و آثار مربوط به دوران نادر شاه افشار می باشد.

در تالار موزه اسلحه، انواع سلاح های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ، وسایل سوارکاری مانند زین و برگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، دو شمشیر متعلق به نادر و نیز چند نسخه خطی از جمله تاریخ جهان گشای نادر موجود می باشد.

تالار موزه دوم از سال ۱۳۷۳ به مجموعه اضافه گردید. این تالار شامل انواع سکه، ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر می باشد. تابلوی طراحی و نصب شده که اختصاص به معرفی نادرشاه، آرامگاه نادری، قصر خورشید، کلنل محمد تقی خان پسیان و ابوالحسن صدیقی دارد، در این تالار به معرض نمایش گذاشته شده است.

مساحت کلی آرامگاه و باغ نادر، حدود ۱۴ هزار متر مربع می باشد و باغ از چهار طرف خود به چهار خیابان متصل و دیواری با سنگ گرانیت و با تلفیق نرده های آهنی به نقش تبرزین به دور مقبره کشیده شده است. بنای اصلی آرامگاه ، دارای مساحت ۱۲ هزار متر مربعی می باشد که سه ایوان شرقی ، جنوبی و غربی متصل به یکدیگر، سه راهرو و پله دارد.

تالار آرامگاه به شکل مربع، از دو دیوار قرمز رنگ سنگی بسته و دو قسمت ستون بندی باز تشکیل شده است که سنگ مزار نادر در گوشه این مربع در پناه دو دیوار جا دارد و به طرف بیرون نگاه می‌کند. این زاویه و پناه و باز بودن تالار ، تداعی کننده حالت صحنه جنگ و دفاع و حمله می باشد. همچنین رنگ قرمز دو دیوار به معنی جنگ بوده و برجستگی های با اندازه های متفاوت سنگی که از دو دیوار بیرون آمده اند نبردهای مختلف نادر را نشان می‌دهد.

مناسب ترین زمان سفر به مشهد از نظر آب و هوا

یکی از مواردی که باید برای سفر در نظر بگیرید آب و هوای شهر مقصد است. برای سفر به مشهد نیز شما باید بدانید کدام فصل برای این شهر مناسب تر است زیرا برای زیارت حرم مطهر امام رضا(ع) ممکن است مجبور باشید مدت زمانی را در فضای باز و آزاد باشید و اگر هوا مساعد نباشد باعث آزار شما می شود. در این مقاله از سایت زواران فصل ها را برای سفر به مشهد بررسی و مقایسه می کنیم.

اقلیم آب و هوایی مشهد

مشهد در منطقهٔ مرزی بین شمال و جنوب خراسان قرار دارد و این امر موجب تداخل جبهه های مختلف آب و هوایی می شود. در کل مشهد را می توان جزو اقلیم معتدل متمایل به سرد و خشک دسته بندی کرد. شهر مشهد زمستان های سرد و مرطوب و تابستان های گرم و خشک دارد. بیشترین درجه حرارت در تابستان‌ها ۴۳ درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان‌ها به ۲۳ درجه زیر صفر می رسد.

آب و هوای مشهد در فصول مختلف

بهار: بهترین زمان برای سفر به مشهد از نظر آب و هوا فصل بهار است. در این فصل، مشهد آب‌ و‌هوای مساعد و دل‌چسبی دارد. البته با توجه به تعطیلات عید نوروز، در بهار و به ویژه فروردین ماه همیشه مسافران زیادی به مشهد سفر می کنند و تعداد مسافران در ماه های اردیبهشت و خرداد کمتر می شود. اگر شلوغی شهر شما را آزار نمی دهد. بهار می تواند بهترین گزینه برای سفر به مشهد باشد.

تابستان: با اینکه مشهد تابستان‌های گرم و خشکی دارد ولی با توجه به تعطیلی مدارس در این فصل میزان مسافران به اوج خود می‌رسد. میزان متوسط دمای هوا در فصل تابستان در این شهر 32 و گاها به 40 درجه سانتی‌گراد هم می رسد.

پاییز: مشهد در پاییز کمی سرد و خشک است؛ اما اگر خیلی سرمایی نباشید بازهم پاییز فصل خوبی برای سفر به مشهد است. هرچند با آغاز بکار مدارس در پاییز تعداد مسافران هم رفته رفته کم می شود و قیمت هتل ها نیز نسبت به تابستان بسیار مناسب تر است، مگر در مناسبت های مذهبی که همیشه تعداد زیادی زائر به مشهد می آیند.

زمستان‌:  از نظر آب و هوایی زمستان اصلا فصل مناسبی برای سفر به مشهد نیست. سرمای جانسوز مشهد در زمستان و کاهش شدید دما که گاهی اوقات به منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد، برای سفر اصلا مناسب نیست. البته متوسط دمای این شهر در زمستان منفی ۴ درجه سانتی‌گراد است. با این حال و با وجود قیمت کم هتل ها و تورهای مسافرتی بازهم در این فصل تعداد مسافران به جز در ایام خاص بسیار کم می باشند.

آرامگاه فردوسی یکی از جاذبه های توریستی مشهد

شهر مشهد که سالیانه میزبان میلیون ها زائر و گردشگر است، جاذبه های توریستی فراوانی را علاوه بر حرم مطهر امام رضا(ع) داراست. این موضوع مزید بر علت شده تا سفر به مشهد هم فال باشد، هم تماشا. زائرین برای زیارت از امام رضا(ع) می آیند و از جاذبه های متفاوت و تاریخی این شهر نیز بازدید می کنند. آرامگاه فردوسی یکی از جاذبه های توریستی مشهد است که گردشگران بسیاری را تا 20 کیلومتری مشهد می کشاند.

یکی از آرزو های دوست داران ادبیات ایران ، دیدار از آرامگاه بزرگ مرد حماسه و ناجی تاریخ ادبیات ایران زمین، ابوالقاسم فردوسی است. آرامگاه فردوسی حماسه سرای بزرگ زبان پارسی ، در20 کیلومتری مشهد مقدس در شمال بزرگراه مشهد  قوچان و شهر طوس قرار گرفته که مورد تکریم بسیاری از زائرین مرقد امام هشتم حضرت امام رضا(ع) است، ساخت آرامگاه فردوسی نیز همچون دوران زندگیش پر از فراز و نشیب بود. بنای آرامگاه فردوسی یکی از زیباترین مقبره‌های ایران است که در طول زمان تغییرات زیادی کرده است و معماران بزرگی برای طراحی بنای مقبره شاعر بزرگ ایران طرح‌هایی ارائه کرده‌اند، با سایت زواران همراه باشید تا این بنای زیبا را بهتر بشناسیم و با حقایق آن آشنا شویم.

تاریخچه آرامگاه فردوسی مشهد

پیکر فردوسی را به دلیل شیعه بودن به قبرستان راه ندادند و به همین دلیل در باغ شخصی خود او، در شهر تابران توس دفن شد. در مقدمه شاهنامه بایسنقری ساختن اولین مقبره برای فردوسی را به «ارسلان جاذب» نسبت داده‌اند. صدسال بعد از مرگ فردوسی این بنا همچنان برپا بود و در حمله غزنویان بنا آسیبی ندید. در سال ۶۴۱ هجری قمری، «امیر مغول» تصمیم گرفت تا برای بنای قلعه‌ای در طوس، آرامگاه را ویران کند و از مصالح آن در ساخت قلعه استفاده کند. در دوران حکومت «غازان خان» شخصی به نام «امیر ایسن قتلغ» ساختمانی در نزدیکی مقبره بنا کرد و خانقاهی هم در کنار آن قرار گرفت. قبل از به پایان رسیدن این بنا، امیر ایسن درگذشت. تا نیمه دوم قرن هشتم، آرامگاه فردوسی در کنار قبر محمد غزالی و معشوق توسی در بخش شرقی توس بود. عبیدالله خان ازبک در حمله به خراسان، بنا به تعصبی که بر ضد شیعیان داشت، دستور ویرانی آرامگاه فردوسی را داد. خانیکوف، «پژوهشگر و کنسول روس» در بازدید از توس، نشانی از آرامگاه ندید؛ اما با نگاهی به گزارش کرزن انگلیسی، آرامگاه فردوسی تا حدود سال ۱۲۵۴ هجری شمسی آشکار بوده است، اما پس از آن، گندمزاری روی آن را پوشاند. عبدالوهاب آصف الدوله (والی خراسان) از طرف ناصرالدین‌شاه به جستجوی آرامگاه فردوس رفت و با راهنمایی چند فرانسوی که از توس دیدن کرده بودند، موفق به پیدا کردن آرامگاه شد. تصمیم ساخت بنایی باشکوه و درخور فردوسی گرفته شد و تا شروع ساخت بنایی عظیم، دو اتاق به‌صورت موقت نزدیک آرامگاه فردوسی بنا شد. محمدتقی بهار با تحریک حس وطن‌پرستی رضاشاه از او خواست تا بنای آرامگاه فردوسی را ترمیم کند و ساختمانی باشکوه در این منطقه با کمک‌های ملی بسازد. به پیشنهاد «ارباب کیخسرو شاهرخ» (نماینده زرتشتیان در مجلس)، انجمن آثار ملی برگه‌هایی چاپ کرد تا از طریق آن برای کمک مالی یا قرعه‌کشی برای ساخت آرامگاهی شایسته فردوسی، اطلاع‌رسانی شود و از مردم خواسته شد تا در این رویداد کمک کنند. تیمورتاش (دولتمرد ایرانی در عصر قاجار و پهلوی)، پیشنهاد بازسازی آرامگاه فردوسی را در مجلس پیشنهاد داد. کیخسرو شاهرخ مامور شد تا محل دقیق دفن فردوسی را پیدا کند، در آن زمان محل دفن فردوسی در باغی با مالکیت «حاج میرزا محمدعلی قائم‌مقام التولیه» بود. مالک باغ، این باغ را به رضاشاه پیشکش کرد و رضاشاه هم باغ را برای ساخت مقبره به انجمن واگذار کرد. «ارنست امیل هرتسفلد» (باستان‌شناس آلمانی) و کریم طاهرزاده بهزاد پیشنهاد طراحی مقبره را رد کردند و سرانجام طراحی این بنا به مسابقه گذاشته شد. نکته جالب اینجا است که خود هرتسفلد و طاهرزاده بهزاد در این مسابقه شرکت کردند و در کنار آن‌ها افرادی نظیر آندره گدار، نیکلای مارکف دیده می‌شدند. طرح طاهرزاده بهزاد در سال ۱۳۰۷ تصویب شد که سبک معماری آن، به سبک سرستون‌های هخامنشی بود. طرح بهزاد در میانه کار متوقف شد و از گدار فرانسوی خواستند که طرحی برای آرامگاه بزند. گدار از فرانسه طرحی فرستاد. تیمورتاش با اصرار طرح گدار را تغییر داد و سقفی هرمی بر بنا افزود. انجمن با این تصمیم تیمورتاش مخالفت کرد و بر این باور بود که سقف هرمی یادآور معماری مصر است.

بار دیگر از طاهرزاده دعوت به عمل آمد تا طرحی جدید با در نظر داشتن طرح گدار ارائه دهد. طاهرزاده سقف پلکانی را جایگزینی مناسب برای سقف هرمی دانست. نقشه جدید آرامگاه در سال ۱۳۱۲ تصویب شد و با نظارت حسین لر زاده در سال ۱۳۱۳ به پایان رسید. این بنا بعدها دچار نشست شد و بازسازی و تعمیر آن به هوشنگ سیحون واگذار شد.

بازسازی بنا در سال ۱۳۴۷ به پایان رسید. مساحت مجموعه آرامگاه فردوسی امروز برابر با ۶ هکتار است که دربردارنده باغ آرامگاه، استخر، یادبود فردوسی، ساختمان اداری، کتابخانه، موزه و آرامگاه شاعر بزرگ مهدی اخوان ثالث است. تندیس ضلع جنوبی مجموعه که حکیم ابوالقاسم فردوسی را نشان می‌دهد، اثر ابوالحسن صدیقی است که در جلوی استخر قرار دارد.

ساختمان آرامگاه مساحتی برابر با ۱۰۴۳ مترمربع دارد و از همه سمت پلکان دارد. ساختمان بنا به شکل مکعب است و ارتفاعی برابر با ۱۸ متر دارد.

در سمت غربی بنا دری است که قبل از بازسازی، ورودی اتاق آرامگاه بود و در سمت شرقی هم دریچه‌ای بود که بعد از بازسازی و انتقال مدفن به زیرزمین، بسته شد. در چهار طرف بنای مکعبی شکل، الواح مرمری به‌اندازه ۱٫۵ در ۴ متر دیده می‌شود که سروده‌های شاهنامه بر روی آن تراشیده شده است. این اشعار ۱۲ بیت هستند. برای ورود به بخش درونی آرامگاه باید از جبهه غربی وارد شد. پله‌های شمالی و جنوبی به زیرزمین و اتاق مدفن می‌رسند. روی دیوار پله‌ها، ۶ نقش برجسته سنگی دیده می‌شود که قبل از بازسازی در دو طرف اتاق مدفن قرار داشت. این نقوش برجسته شامل داستان‌هایی ازجمله جنگ رستم، جنگ ایرانی‌ها و تورانی‌ها، نبرد رستم و سهراب می‌شود. در بخش میانی آرامگاه سنگ‌قبری از جنس مرمر با ابعاد یک متر در یک و نیم متر و ارتفاع نیم متر دیده می‌شود که محل دفن شاعر بزرگ ایرانی است. روی سنگ‌قبر با خط نستعلیق نوشته شده است:

به نام خداوند جان و خرد. این مکان فرخنده، آرامگاه استاد گویندگان فارسی‌زبان و سراینده‌ داستان‌های ملی ایران، حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی است که سخنان او زنده‌کننده‌ی کشور ایران و مزار او در دل مردم این سرزمین جاویدان است.

در سال ۱۳۸۴ بر اساس تصمیم دکتر بهروز احمدی، استراحتگاه و چایخانه آرامگاه، به موزه فردوسی تبدیل شد. در این موزه اشیایی با عناوین مختلف نگه‌داری می‌شود که ازجمله آن‌ها باید به آثار سنگی دوران پیش‌ازتاریخ کشف‌شده در دشت توس، سفالینه‌های دوره اسلامی، سکه‌های دوره اسلامی و تنگ‌ها، عطردان ها و پیه‌سوزها اشاره کرد.

در محوطه آرامگاه، مهدی اخوان ثالث شاعر مشهور ایرانی به خاک سپرده شده است، اخوان ثالث در سال ۱۳۶۹ از دنیا رفت و در نزدیکی مقبره فردوسی به خاک سپرده شد. مزار این هنرمند در بخش غربی مجموعه قرار دارد و تندیسی از او هم در بالای سنگ‌قبر دیده می‌شود.

بیشترین توریست های مشهد از کجا می آیند؟

مشهد مقدس یکی از بزرگترین و توریستی ترین شهرهای ایران است که روز به روز بر تعداد زائرین و گردشگران این شهر افزوده می شود. علاوه بر هم میهنان عزیز دوست دار ائمه اطهار و اهل بیت، زائرین و توریست های خارجی بسیاری نیز سالانه از این شهر بازدید می کنند که شمار آنها روز به روز در حال افزایش است. در این مقاله از سایت زواران آمار توریست های خارجی شهر مشهد را بررسی می کنیم. خواندن و دانستن این آمار قطعا برای شما هم جالب خواهد بود.

بر اساس آمار های موجود روز دوم شهریور جاری 510 مورد روادید برای گردشگران 11 کشور و در روز سوم همین ماه برای 490 نفر از 9 کشور جهان در فرودگاه مشهد روادید صادر شده است. بیشترین مسافر خارجی که ازابتدای سال 91 تاکنون وارد مشهد شده‌اند، عرب زبانان بوده‌اند که در این میان عراقی‌ها بیشترین مسافر ورودی به مشهد را شامل می‌شوند.

به برکت حرم نورانی حضرت امام رضا (ع) شاهد رونق گردشگری خارجی در مشهد مقدس هستیم. ورود زائر و گردشگر به این کلان شهر رشد فزاینده دارد و علت آن هم تجربه حضوری امکانات، خدمات، جاذبه ها و امنیت حاکم در ایران از سوی گردشگران است. گردشگران در سفر به مشهد متوجه دروغ بودن تبلیغات منفی علیه ایران می شوند، همین امر موجب می شود هر گردشگر در بازگشت به وطن خود با تبلیغ مثبت موجب جذب دیگر گردشگران و نیز افزایش علاقه مندی شخصی برای سفر دوباره شود.

روزانه دستکم 30 پرواز خارجی و داخلی حامل گردشگران خارجی عازم مشهد هستند و گردشگران از 15 تا 20 کشور جهان در پنج ماه گذشته این شهر را به عنوان مقصد گردشگری خود برگزیده اند. عمان، قطر، بحرین، عراق، ترکیه، جمهوری آذربایجان، نخجوان، پاکستان، افغانستان، هند، لبنان، مالزی، اندونزی، استرالیا، آلمان و... از کشورهایی است که گردشگران آنها به مشهد سفر کرده اند.

هم اکنون روادید یک ماهه برای گردشگران صادر می شود اما بخش زیادی از گردشگران خارجی خواستار ادامه اقامت خود در مشهد و تمدید مدت اقامت برای دو تا سه ماه دیگر هستند. حضور گردشگران در مشهد سبب رونق کسب و کار، اقتصاد، اشتغال و نیز انتقال فرهنگ می شود. 90 درصد گردشگران خارجی ورودی به مشهد با خانواده سفر می کنند و 95 درصد آنان مسلمانان هستند. فرهنگ و محیط سالم و نیز امکانات رفاهی و غذای حلال مقصد سفر برای این گردشگران بسیار مهم است. هر گردشگر به طور میانگین با هزینه هتل و هزینه های جانبی روزانه 100 دلار ارزآوری برای این شهر دارد.